Qazaxıstanda struktur dəyişikliyi: Nə baş verir?

“Doğrusu, Qazaxıstan prezidentinin təklif etdiyi dəyişikliklər paketində “demokratik islahatların ləğvi” ilə bağlı hər hansı cəhdin olduğunu müşahidə etmirəm”.

Bu sözləri Milli Məclisin deputatı Elçin Mirzəbəyli TodayPress TV-yə danışarkən bildirib.

Onun sözlərinə görə, təklif olunan tam proporsional seçki sisteminə keçid, bir qayda olaraq, çoxpartiyalı sistemin inkişafına xidmət edən təşəbbüs kimi dəyərləndirilir:

“İkipalatalı parlament sisteminin ləğvinə gəldikdə isə, Qazaxıstan prezidentinin bu təşəbbüsünün, ilk növbədə ölkənin unitar dövlət quruluşu ilə bağlı olduğunu düşünürəm. İkipalatalı parlamentlər əsasən federativ, konfederativ dövlət quruluşlarına xas olan qanunvericilik orqanlarıdır. Təbii ki, başqa nümunələr də var. Şübhəsiz ki, Qazaxıstanın təkpalatalı parlament sisteminə keçidinin bir deyil, bir neçə strateji və siyasi səbəbləri var”,- deyə o bildirib.

“Birpalatalı sistemdə qərarlar daha sürətli qəbul olunur”.

Deputatın fikrincə, ikipalatalı sistemdə qanun layihələri həm aşağı, həm yuxarı palatada müzakirədən keçir.

“Qeyd edim ki, ikipalatalı sistemdə qanun layihələri həm aşağı, həm yuxarı palatada müzakirədən keçir. Bu isə qanunvericilik prosesini uzadır. Birpalatalı sistemdə qərarlar daha sürətli qəbul olunur, bu da siyasi sabitliyin qorunması və sürətli islahatlar üçün əlverişlidir. Qazaxıstan kimi inkişaf etməkdə və iqtisadi modernizasiya dövründə olan ölkə üçün bu sürət vacib amildir. Birpalatalı sistem mərkəzləşdirilmiş qərar qəbulunu asanlaşdırır və prezidentin strateji siyasətini daha rahat həyata keçirməsinə imkan verir. Digər tərəfdən, ikipalatalı sistemi saxlamaq dövlət büdcəsinə əlavə yük gətirir. Birpalatalı sistem xərclərin optimallaşdırılmasına və idarəetmənin sadələşdirilməsinə imkan yaradır".

“İkipalatalı sistemdə Senat daha çox “məsləhətçi” rolunu oynayır”.

“Qazaxıstanda son illərdə siyasi islahatlar, prezidentin səlahiyyətlərinin balanslaşdırılması və parlamentin effektivliyinin artırılması prioritetdir. İkipalatalı sistemdə Senat daha çox “məsləhətçi” rolunu oynayır və əsl siyasi dinamikanı təmin etməyə bilər. Birpalatalı sistem, əgər düzgün qurularsa, hökumət və parlament arasında daha aydın məsuliyyət bölgüsü təmin edir. Bu baxımdan, Qazaxıstanın birpalatalı sistemə keçmək istəyi qanunvericilik prosesinin sürətləndirilməsi, mərkəzləşdirmənin artırılması, bürokratik xərclərin azaldılması və parlamentin effektivliyinin yüksəldilməsi məqsədini güdür. Bununla yanaşı, bu addım həm də prezidentin institusional gücünü balanslaşdırmaq və siyasi idarəetməni sadələşdirmək məqsədilə atıla bilər”, - deyə Elçin Mirzəbəyli fikirlərini yekunlaşdırıb.

Qeyd edək ki, Qazaxıstan Prezidenti Tokayev demokratik islahatların ləğvi, qeyri-partiya namizədlərinin imtina edilməsi və Senatın da ləğvi daxil olmaqla, ciddi struktur dəyişikliklərini təqdim edib. Bu, siyasi arenada birmənalı qarşılanmayıb. Belə ki, məlum proseslər siyasətdə geriləmək kimi də qiymətləndirilir. İslahatlarda təqdim olunan bir sıra struktur dəyişiklikləri var. Onlara qeyri-partiya, yəni müstəqil namizədlərin seçkilərə qatılmasının və senatın ləğvi, o cümlədən iki palatadan ibarət parlament sistemindən çıxaraq təkpalatalı parlament sisteminə keçid kimi məsələlər daxildir.

Orxan Saffari

TodayPress TV