Süni intellekt insan zəkasını geridə qoymağa hazırlaşır?

Texnologiya nəhəngləri süni “super zəka” üçün yarışır. 

TodayPress TV xəbər verir ki, bu barədə “TRT Haber” məlumat verib. 

“ChatGPT”, “Gemini”, “Claude”, “Grok” və digər söhbət botları artıq milyonlarla istifadəçinin gündəlik həyatına daxil olub. Lakin mütəxəssislərə görə, bu sistemlər süni intellektin sadəcə görünən üzüdür. Əslində texnologiya nəhəngləri daha radikal bir məqsədin - süni super zəkanın (Artificial Superintelligence – ASI) ardındadır. 

Bu hədəf, texnologiya şirkətləri tərəfindən “gələcəyin Ay missiyası” kimi qiymətləndirilir. Məqsəd isə insan zəkasını bütün sahələrdə geridə qoyan sistemlər yaratmaqdır.

“Meta” şirkətinin rəhbəri Mark Zukerberq bu yanaşmanı “şəxsi super zəkanın hər kəsin əlində olması” kimi xarakterizə edib. 

Rəsmi tərifi olmasa da, super zəka dedikdə insanı bütün elmi sahələrdə üstələyə bilən sistemlər nəzərdə tutulur. Belə sistemlərin məlumatı anında analiz etməsi, sahələrarası əlaqə qurması, yeni elmi nəzəriyyələr irəli sürməsi və hətta etik və emosional qərarlar verməsi mümkün sayılır. 

Filosof Nick Bostromun 2014-cü ildə yayımladığı “Superintelligence” adlı əsəri bu mövzunu geniş ictimaiyyətə tanıdan əsas mənbələrdən biridir. Bostrom bu cür sistemlərin nəzarətdən çıxaraq insanlıq üçün təhlükəyə çevrilə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib. 

Mövcud süni intellekt sistemləri hələ də “narrow AI” adlandırılan mərhələdədir. Yəni onlar yalnız spesifik tapşırıqları yerinə yetirə bilir. İnsan səviyyəsində ümumi zəka hələ reallaşmayıb, lakin bu sahədə sürətli irəliləyiş müşahidə olunur. 

Süni zəkanın aparıcı adlarından biri olan Cofrey Hinton, super zəkanın 10-20 il ərzində mümkün ola biləcəyini deyir. Mark Zukerberq isə bu müddətin cəmi 2-3 il ola biləcəyini irəli sürür. 

2025-ci ilin iyununda “Meta” şirkəti “Superintelligence Labs” adlı yeni təşkilat yaradaraq süni super zəka sahəsinə milyardlarla dollar sərmayə yatırıb. Şirkət bu məqsədlə yalnız infrastruktur və məlumat mərkəzlərinə 64–72 milyard dollar ayırıb. 

Zukerberq bildirib ki, “Meta”nın məqsədi təkcə iqtisadi səmərəlilik deyil, hər bir insana “şəxsi zəka” təqdim etməkdir. 

Əgər super zəka reallığa çevrilərsə, bu təkcə elm və texnologiya deyil, “insan olmaq” anlayışını da köklü şəkildə dəyişə bilər. 

Aysel Mətləb