Yeniyetmələrdə sosial yalnızlıq beyin strukturunu dəyişdirir

Yeniyetməlik dövrü uşağın əsasən ailəyə bağlı olduğu mühitdən həmyaşıdlar, məktəb və daha geniş sosial çevrəyə keçid mərhələsidir. Bu dövr sağlam inkişaf üçün vacib olsa da, sosial stressorlar yeniyetmələri tək qalmağa və əlaqədən uzaq durmağa vadar edə bilər.

TodayPress TV "EurekAlert"ə istinadən xəbər verir ki, tədqiqatlar bu təkliyin özünün beyin strukturuna və funksiyasına təsiri olduğunu göstərir.

Boston Uşaq Xəstəxanasının PhD tədqiqatçısı Katerina Stamoulis və komandası sosial olaraq qapalı olan və ya təkliyi üstün tutan yeniyetmələrin beynində ölçülə bilən fərqlər olduğunu müəyyən ediblər. Bu nəticələr "Serebral Korteks" jurnalında dərc olunub.

Stamoulis və həmkarları ABŞ-nin 21 şəhərində 11,880 yeniyetməni izləyən "ABCD tədqiqatına" müraciət ediblər. Layihədə MRT və fMRI məlumatlarından istifadə olunaraq, valideynlərin verdiyi məlumatlara əsasən 3,000-dən çox yeniyetmənin sosial davranışları və özünə qapanma meylləri təhlil edilib.

Araşdırma göstərir ki, sosial olaraq geri çəkilən yeniyetmələrin beynin sosial və emosional emalı ilə əlaqəli sahələrində, o cümlədən insula və anterior singulatda struktur fərqlər mövcuddur. Funksional olaraq isə onların beyin şəbəkələri daha zəif əlaqəlidir və qərar vermə, eləcə də sosial davranışı dəstəkləyən dövrələrdə daha kövrəkdir. Bu fərqlər yalnız bir bölgə ilə məhdudlaşmır, beyin şəbəkələrinin müxtəlif sahələrinə yayılır.

Stamoulis izah edir: “Sosial təcrid yalnız sosial funksiyaları dəstəkləyən beyin sahələrinə deyil, digər proseslərə də təsir edir. Bu, psixi sağlamlıq problemlərinin riskini artırır.”

Yeniyetməlikdə bu cür halların qismən normal olduğu qəbul edilir. Lakin davamlı geri çəkilmə nümunələri diqqət tələb edir. Klinisyenlər ailələrə uşaqların beynində baş verənləri izah etməklə riskləri erkən tanımağa və psixi sağlamlığı qorumağa kömək edə bilərlər.

Qeyd edək ki, ABCD tədqiqatı hər iki ildən bir yeniyetmələrin beyin görüntülərini izlədiyi üçün Stamoulis və komandası sosial çəkilmənin zamanla necə təsir etdiyini öyrənə biləcəklər. Növbəti mərhələdə davamlı təkliyin qalıcı iz buraxıb-buraxmadığı və erkən müdaxilələrin bu prosesi necə dəyişdirə biləcəyi araşdırılacaq.

Jalə Rövşən

TodayPress TV