Ukraynanın NATO xətti çökmək üzrədir: "Moskvanın şərtləri masadadır"

CNN yazır ki, ABŞ–Rusiya arasında mümkün razılaşmalar Ukraynanın NATO yolunu faktiki olaraq bağlaya bilər. Formal imtina tələb olunmasa da, Moskvanın ala biləcəyi zəmanətlər Kiyevin alyansa qoşulmasını uzun müddət mümkünsüz edə bilər. Floridadakı ABŞ–Ukrayna danışıqlarında müəyyən irəliləyiş əldə olunub, Trampın nümayəndəsi Stiv Vitkoff isə prosesin davamı üçün Moskvaya gedəcək. 

Bəs ABŞ–Rusiya razılaşması Ukraynanın NATO perspektivini faktiki olaraq dondura bilərmi?

Sözügedən məsələ ilə bağlı TodayPress TV-yə danışan  politoloq Azad Məsiyev bildirib ki, Ukraynanın NATO-ya yaxınlaşması münaqişəyə əsas səbəb idi: 

"Rusiya–Ukrayna münaqişəsinin yaranma səbəblərindən biri kimi Rusiyanın NATO-nun sərhədlərinə doğru genişlənməsini təhlükə hesab etməsi göstərilir. Məlumdur ki, 2014-cü ildə Ukraynada baş verən proseslər Qərbin siyasi təsirinin güclənməsi ilə nəticələndi. Həmin siyasi dəyişikliklərdən sonra hakimiyyətə gələn komanda Ukraynanın Rusiya əleyhinə alətə çevrilməsinə şərait yaratdı və ölkənin NATO-ya inteqrasiyası məsələsi gündəmə gətirildi".

Onun sözlərinə görə, NATO zəmanətləri verilmədiyi üçün Rusiya müharibəyə başladı:

"Rusiya prezidenti Vladimir Putin dəfələrlə bəyan etmişdi ki, NATO-nun Rusiya sərhədlərinə doğru irəliləməsi Moskva üçün birbaşa təhlükədir. Müharibə başlamazdan əvvəl Rusiya ABŞ rəhbərliyinə məktubla müraciət edərək NATO-nun genişlənməsi ilə bağlı qarantiyalar tələb etmişdi. Lakin nə ABŞ, nə də NATO rəhbərliyinin cavabı Rusiyanı qane etmədi və Alyansın genişlənməni davam etdirəcəyi açıq şəkildə bildirildi. Bu vəziyyət nəticə etibarilə münaqişənin başlanmasına gətirib çıxardı".

Ekspert vurğulayıb ki, Rusiya üçün münaqişənin həll yolu Ukraynanın NATO-dan kənarda qalmasından keçir: 

"Bu gün münaqişənin həlli üçün ilk növbədə onun yaranma səbəbləri aradan qaldırılmalıdır. Bu səbəblərdən biri də Ukraynanın NATO-ya daxil olmasının qarşısının alınması məsələsidir. Artıq Rusiya münaqişənin həllini beynəlxalq hüquq və Ukrayna Konstitusiyası çərçivəsində deyil, müharibənin ortaya çıxardığı reallıqlar əsasında görür. Rusiya hazırda Ukrayna ərazisinin təxminən 20 faizinə nəzarət edir və hərbi baxımdan irəliləyişi davam etdirir".

Analitik qeyd edib ki, Moskva yalnız öz şərtlərini üstün sayır: 

"Münaqişədə ABŞ və NATO Ukraynaya geniş hərbi-siyasi dəstək göstərsə də, real vəziyyət Rusiyanın üstünlüyünü göstərir. Danışıqlar prosesində də Moskvanın mövqeyi güclüdür və Rusiya qələbəsini siyasi müstəviyə daşımağa çalışır. Alyaskada ABŞ və Rusiya prezidentləri arasında keçirilən görüşlərdə Moskva öz şərtlərini açıq şəkildə ortaya qoydu. Rusiya həm hərbi, həm də siyasi planda üstün tərəf kimi danışıqlara diktə edən mövqedən çıxış edir. Moskvaya görə, onun şərtləri qəbul olunmadan münaqişənin dayanması real deyil".

Azad Məsiyev hesab edir ki, Avropa İttifaqının da Ukraynaya dəstəyi əvvəlki səviyyədə deyil. Müharibənin nəticələrinin Ukrayna üçün daha ağır olacağı reallaşır. Onun sözlərinə görə, Rusiya nəzarət etdiyi əraziləri artıq faktiki olaraq özünün sayır və danışıqlarda da bu mövqedən çıxış edir.

Politoloq Rusiya üçün əsas tələbin Ukraynanın neytral statusda qalması və NATO-dan uzaq durması olduğunu diqqətə çatdırıb:

"Rusiyanın əsas tələblərindən biri Ukraynanın NATO-ya qəbul edilməməsidir. Bu tələbin Ukrayna Konstitusiyasında əks olunması və ölkənin neytral status götürməsi Moskvanın əsas şərtlərindən sayılır. Rusiya təhlükəsizliyinə zəmanət verilməsini istəyir və bu zəmanət yalnız neytral Ukrayna modelində mümkündür. Təəssüf ki, illər ərzində Ukrayna rəhbərliyi bu reallığı doğru qiymətləndirmədi. Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski dövlətçilik təcrübəsi olmayan bir fiqur idi və Qərbin siyasi layihəsinə çevrilərək Ukraynanı ağır nəticələrə gətirib çıxardı. Zelenski Qərbin geosiyasi planlarının tərkib hissəsinə çevrilərək ölkəni Rusiyaya qarşı cəbhənin ön xəttinə sürüklədi".

Analitik bildirib ki, NATO Rusiyanı rəqib gördüyü üçün ona yaxın genişlənir:

"Sual yaranır: NATO niyə Afrikada və ya Latın Amerikasında genişlənmir, məhz Rusiyanın ətrafında cəmləşir? Çünki ABŞ başda olmaqla NATO bloku Rusiyanı əsas geosiyasi rəqib və təhlükə kimi görür. Rusiyanı zəiflətmək, iqtisadi və hərbi gücünü sarsıtmaq, hətta ölkəni parçalamaq kimi strateji planlar uzun müddətdir müzakirə olunur. Lakin Rusiya bu ssenarilərə qarşı duruş gətirdi və Ukrayna müharibəsi ilə Qərbə mesaj verdi ki, milli təhlükəsizliyini təhdid edən addımlara barışmaz mövqelə cavab verəcək".

Politoloq sonda əlavə edib ki, nəticə olaraq, NATO-nun Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşması Moskva üçün qəbulolunmaz təhlükə kimi qaldığından Ukraynanın Alyansa üzvlüyü real görünmür. Ümumilikdə Rusiyanın şərtləri Ukraynanın neytral dövlət kimi Konstitusiyada təsbit olunmasını, NATO-ya üzvlüyün rədd edilməsini və Moskvanın təhlükəsizlik zəmanəti almasını ehtiva edir.

Bu reallıqlar fonunda Rusiya–Ukrayna münaqişəsinin faktiki olaraq Rusiyanın üstünlüyü ilə nəticələndiyi görünür. Mövcud danışıqlar da Rusiyanın diktə etdiyi şərtlər əsasında aparılır və proses reallığa uyğun şəkildə formalaşır. 

Jalə Rövşən

TodayPress TV