Trampdan G20 qadağası: CAR niyə "cəzalandırılır"?

ABŞ Prezidenti Donald Tramp Cənubi Afrika Respublikasının (CAR) 2026-cı il Floridada keçiriləcək G20 sammitinə dəvət olunmayacağını bildirib. O, buna səbəb kimi Pretoriyanın son G20 toplantısında sədrliyi ABŞ nümayəndəsinə təhvil verməkdən imtina etməsini göstərib və Cənubi Afrika Respublikasını “ağlara qarşı soyqırım” iddiaları ilə tənqid edib. CAR Prezidenti Siril Ramafosa bu qərara təəssüflənib və ölkəsinin G20-də tamhüquqlu iştirakdan çəkilməyəcəyini vurğulayıb. Xatırladaq ki, Tramp, həmçinin, Cənubi Afrika Respublikasında keçirilən G20 tədbirini də boykot etmişdi.  

Maraqlıdır, Trampın CAR-ı G20-dən kənarlaşdırması ABŞ–Qlobal Cənub münasibətlərində yeni gərginlik mərhələsi başlada bilərmi və bu addım G20-də Qlobal Cənub–Qərb balansını hansı istiqamətə dəyişəcək?

Mövzu ilə bağlı TodayPress TV-yə danışan "Müasir İnkişaf" İctimai Birliyinin sədri, siyasi şərhçi Mübariz Göyüşlü bildirib ki, Vaşinqtonun səsləndirdiyi iradlar daha çox formal bəhanə təsiri bağışlayır:

"Burada maraqlı bir məqam var, rəsmi Vaşinqton iddia edir ki, Cənubi Afrika Respublikası tərəfinin ABŞ nümayəndəsinə göstərdiyi münasibət adekvat olmayıb və hətta orada ağ irqin nümayəndələrinə qarşı müəyyən haqsızlıqlardan söz açılır. Lakin mən düşünürəm ki, bunlar daha çox bəhanə xarakteri daşıyır və əsas səbəbi əks etdirmir".   

Onun sözlərinə görə, əsl məsələ, ehtimal ki, Cənubi Afrika Respublikasının son illər xarici siyasətdə ABŞ-nin geosiyasi rəqibləri – Çin, Rusiya və İranla daha sıx əməkdaşlıq etməsi, Qərbin maraqlarına zidd addımlar atması ilə bağlıdır. O, əlavə edib ki, ABŞ-nin ən çox narahat olduğu və qıcıqlandığı məqam da məhz budur. 

Analitik, vurğulayıb ki, Qlobal Cənubun daha müstəqil davranmaq istəyi ABŞ ilə gərginliyi artırır: 

"Bu situasiyanı ABŞ–Qlobal Cənub münasibətlərində artan gərginlik fonunda da qiymətləndirmək olar. Qlobal Cənub ölkələri artıq daha müstəqil qərarlar vermək, öz maraqlarına uyğun hərəkət etmək istəyirlər; Qərbin, NATO-nun və ya ABŞ-nin diktəsi ilə davranmaq istəmirlər. Bu isə qarşılıqlı gərginliyi qaçılmaz edir".

Mübariz Göyüşlünün fikrincə, bu addım yeni bloklaşmaları təşviq edə bilər: 

"Növbəti mərhələdə ABŞ-nin Cənubi Afrika Respublikasının G20-də iştirakına məhdudiyyətlər yaratmaq cəhdləri və Pretoriyanın buna kəskin reaksiyası vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirə bilər. Bu addım Qlobal Cənub ölkələrinə qarşı sərt yanaşma kimi qəbul olunur və alternativ bloklaşmaların formalaşmasını təşviq edə bilər".

Ekspert sonda qeyd edib ki, Cənubi Afrika Respublikasının nümunəsində Qlobal Cənuba təzyiq göstərilməsi yeni siyasi konfiqurasiyaların yaranmasına, Qərbdən asılı olmayan yeni layihələrin və əməkdaşlıq formatlarının ortaya çıxmasına gətirib çıxaracaq. 

Jalə Rövşən

TodayPress TV